ประเด็นร้อน
ฉลาด เกมส์ โกง
โดย ACT โพสเมื่อ May 22,2017
ที่ปรึกษาด้านการประชาสัมพันธ์ สมาคมส่งเสริมสถาบันกรรมการบริษัทไทย (IOD) phisanu@thai-iod.com
ผมเพิ่งมีโอกาสได้ไปชมภาพยนตร์ไทยดีๆ ที่ได้รับเสียงชื่นชมอย่างล้นหลามจากทั้งนักวิจารณ์ กระแส Social Media และคนรอบตัว อย่าง ฉลาด เกมส์ โกง ซึ่งเมื่อได้ดูแล้วก็ต้องยอมรับว่าของเขาดีจริง และต้องขอปรบมือรัวๆ ให้กับทีมงานตั้งแต่ผู้กำกับไปจนถึงนักแสดงทุกคน ที่อุตสาหะทำภาพยนตร์สะท้อนปัญหาจริยธรรมของสังคมไทยในปัจจุบันออกมาได้อย่างน่าชื่นชม
นอกจากจะเป็นหนังที่ดูสนุกมีอรรถรสครบถ้วนตามกระบวนของหนังที่ดีแล้ว ตลอดทั้งเรื่อง ยังมีการสอดแทรกปมคำถามที่เกี่ยวข้องกับการโกงซึ่งเป็นแกนของเรื่องได้อย่างแหลมคม และทำให้ผู้ชมต้องย้อนมามองและทบทวนมาตรฐานธรรมจริยาของตนเอง ผมไม่แปลกใจเลยที่หนังดีๆ อย่างนี้กวาดรายได้ทะลุ 100 ล้านบาทไปแล้วหลังจากเข้าโรงฉายเพียงแค่สองอาทิตย์กว่าๆ เท่านั้น และด้วยเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับการโกงสอบของนักเรียนมัธยม ซึ่งเป็นธีมที่มีลักษณะ "กึ่งสากล" ก็ทำฉลาด เกมส์ โกง ถูกซื้อไปฉายที่ สปป.ลาว สิงคโปร์ มาเลเซีย เวียดนาม อินโดนีเซีย กัมพูชา และบรูไน แล้วด้วยเช่นกัน
ถึงตอนนี้ เชื่อว่าคงมีผู้อ่านหลายท่านที่ได้ชมภาพยนตร์เรื่องนี้ไปแล้ว แต่เพื่อให้ท่านที่ยังไม่ได้ชมพอเห็นภาพคร่าวๆ และเข้าใจได้ด้วย จึงขอเล่าอย่างย่นย่อสุดๆ โดยไม่สปอยล์ ดังนี้
หนังเรื่องนี้เล่าเรื่องของ "ลิน" Typical เด็กเรียนขั้นอัจฉริยะที่ได้ เกรดเฉลี่ย 4.00 ทุกปี ลินโตมากับพ่อซึ่งเป็นครูที่มีฐานะปานกลาง ทำงานหนักแต่สถานะการเงินง่อนแง่น ครั้งหนึ่ง ลินบังเอิญจับพลัดจับผลู ไปช่วยเพื่อนสนิทด้วยการแชร์คำตอบในห้องสอบ เมื่อทำผิดแล้วไม่ถูกจับได้ ก็ทำให้เกิดย่ามใจ ทำซ้ำ และต่อมาวงการลอกก็มีเหตุให้ต้องขยายวงใหญ่ขึ้น จากการโกงข้อสอบภายในโรงเรียน ลินได้รับข้อเสนอจากเพื่อนสนิทให้ไป "ยิง" ข้อสอบ STIC ซึ่งเป็นการสอบเพื่อใช้คะแนนยื่นเข้ามหาวิทยาลัยชั้นนำระดับโลก ที่นักเรียนทุกประเทศต้องสอบในเวลาเดียวกัน ลินตกลงยอมเสี่ยงเพื่อแลกกับเงินล้าน ด้วยการบินไปสอบที่ออสเตรเลียซึ่งเวลาเร็วกว่าเมืองไทย เพื่อที่จะได้เห็นข้อสอบก่อน และส่งคำตอบกลับมาให้ลูกค้าในเมืองไทย แต่การจะพิชิตภารกิจโกงข้ามโลกนี้ให้สำเร็จเธอต้องการคนที่หัวดีระดับเดียวกับเธออีกหนึ่งคนมาร่วมขบวนด้วย และคนคนนั้นก็คือ "แบงก์" นักเรียนทุนคู่แข่งของเธอ ผู้เกลียดการโกง เป็นชีวิตจิตใจ แต่เหตุพลิกผันทำให้แบงก์ต้องมาร่วมขบวนการโกงไปด้วยในที่สุด
มีหลายแง่มุมจากภาพยนตร์เรื่องนี้ที่ผมคิดว่าน่าสนใจ ในหลายๆ ช่วง ตัวละครถามคำถามซึ่งบางครั้งก็ถามตรงๆ หรือบางครั้งก็อ้อมๆ ที่ทำให้คนดูต้องย้อนถามตัวเองว่า "แค่ไหนเรียกว่าโกง" "โกง Level ไหน ถึงจะพอรับได้" "ถ้ามันเป็นกรณี win-win ที่ไม่มีใครเสียหายคุณจะเลือกทำมันไหม" "ถ้าระบบมันไม่เป็นธรรม เราจะมัวเป็นคนดีที่ทำตามระบบ อยู่ทำไม"
แต่คำถามที่ผมมองว่าน่าสนใจที่สุดก็คือ "ทำไมคนดีที่ทำความดีอย่างต่อเนื่องมาตลอดชีวิตถึงกลายมาเป็นคนโกงได้" คำถามว่า How good guy turn bad? นี้เป็นคำถามที่มีความสำคัญมาก เพราะถ้าเรามอง ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคมทุกวันนี้ เราเห็นสิ่งนี้เกิดขึ้นครั้งแล้ว ครั้งเล่า นักศึกษาแพทย์-วิศวะระดับหัวกะทิไป "ยิง" ข้อสอบนายสิบตำรวจ คนระดับครูบาอาจารย์ที่สั่งสมบารมีเป็นที่นับหน้าถือตาในแวดวงอุดมศึกษามาหลายสิบปีโกงเงินสหกรณ์มหาวิทยาลัยไปเป็นหลักพันล้านบาท ข้าราชการระดับสูงที่ไม่เคยมีประวัติเสียหายไปขโมยภาพเขียนราคาไม่กี่บาท จากโรงแรมในต่างประเทศ
Philip Zimbardo นักจิตวิทยาอเมริกันเคยพยายามอธิบายสาเหตุที่ทำให้คนดีกลายเป็นคนเลวไว้ในหนังสือชื่อ "Lucifer Effect" ว่า ไม่ว่า คนดีคนไหนก็สามารถที่จะทำเรื่องเลวร้ายสุดหยั่งคาดได้ ขึ้นอยู่กับอิทธิพลของบริบทแวดล้อม (Situational Influence) และอำนาจที่ตัวเองมีในมือ จะว่าไปชื่อ Lucifer นี้ก็มีที่มาที่น่าสนใจ เพราะ Lucifer เคยเป็นเทพบุตรสุดงามสง่าแต่เพราะความหยิ่งยโสจึงถูกพระเจ้าขับไล่จนตกจากสวรรค์ และต่อมาก็พลิกผันตัวเองมาเป็นพญามารที่รู้จักกันในชื่อของ Satan ที่คอยล่อลวงให้มนุษย์ทำบาปและสิ่งเลวร้าย
หากนำทฤษฎีนี้มาจับกับลิน ก็จะเห็นว่าในสถานการณ์พิเศษเฉพาะ บวกกับการอ้อนวอนของเพื่อนสนิทมีผลทำให้ลินซึ่งไม่เคยข้องแวะกับการโกงมาก่อนยอมโกงข้อสอบเพื่อช่วยเพื่อนในครั้งแรก แต่ในเวลาต่อมา ด้วยเงื่อนไขทางการเงินที่ล่อใจ บวกกับสภาวะบีบคั้นในด้านอื่นๆ ก็ทำให้เธอพร้อมที่จะโดดเข้าไปเป็นแกนกลางของวงการโกงที่ขยายวงจากระดับโรงเรียนไปจนถึงระดับโลก
ส่วนในกรณีของแบงก์ก็คล้ายๆ กัน จากคนที่มีจริยธรรมเต็มเปี่ยม ไม่ยินดีที่จะร่วมขบวนการโกง และไม่แม้แต่จะยอมเห็นการโกงเกิดขึ้นแล้วปล่อยผ่านไปเฉยๆ อย่างเช่นการไปฟ้องครูใหญ่เมื่อมีเหตุให้เชื่อว่าเพื่อนลอกข้อสอบลิน แต่เมื่อตัวเองเผชิญกับสถานการณ์ที่รุมเร้าอย่างสาหัสจนรู้สึกว่าการเป็นคนดีของตัวเองไม่ได้ให้ผลลัพธ์ที่ดีแต่อย่างใด แถมยังต้องตกเป็นเหยื่อของความไม่เป็นธรรม ในขณะที่พบว่าพฤติกรรมการโกงของคนรอบตัวได้รับผลตอบแทนที่น่าตื่นใจ ในที่สุดก็ทำให้เปลี่ยนตัวเองไปอยู่ในฝั่งตรงข้ามกับแนวทางที่เคยยึดถือมาตลอดชีวิตได้
จริงๆ หนังเรื่องนี้ยังมีอีกหลายมุมที่อยากพูดถึง แต่พื้นที่บทความสัปดาห์นี้ก็หมดเสียแล้ว เอาเป็นว่าถ้าใครยังไม่ได้ดูหนังฉลาด เกมส์ โกง ขอเชียร์ให้รีบไปดู และถ้าใครดูแล้วส่งความคิดเห็นมาแลกเปลี่ยนมุมมอง กันบ้างก็ดีนะครับ
- -สำนักข่าว โพสต์ทูเดย์ วันที่ 22 พฤษภาคม 2560 - -
- -สำนักข่าว โพสต์ทูเดย์ วันที่ 22 พฤษภาคม 2560 - -